Het boek ‘de klimaatgeneraal’ is geschreven door Tom Middendorp, voormalig Commandant der Strijdkrachten. Hij schreef dit boek om de lezer aan de hand van zijn eigen ervaringen en andere voorbeelden een gevoel te geven bij de relatie tussen het veranderende klimaat en de enorme gevolgen voor onze veiligheidsomgeving. Ik heb een korte samenvatting geschreven en daarbij vooral gelet op het Maatschappelijk Opdrachtgeverschap.
De giftige cocktail
In het eerste deel van het boek, ‘hoe klimaatverandering de wereld onveiliger maakt’ bespreekt hij de effecten van klimaatveranderingen in verschillende delen van de wereld.
Dat begint met zijn eigen ervaringen met Nederlandse missies; Afghanistan, Somalië, Irak en Mali. Geweld in die landen ontstaat door wat Tom noemt de slechte cocktail van onveiligheid, armoede, wanhoop en extremisme. Het een hangt met het ander samen. Aanhoudende droogte, een slechte landbouwkundige infrastructuur (geen irrigatie) en slecht bestuur leiden tot armoede op het platteland. Armoede leidt tot wanhoop. En wanhoop drijft (jonge) mensen naar grote steden waar ze in bijzonder slechte omstandigheden moeten leven of in de handen van moslimextremisten of piraten. Tel daarbij de klimaatverandering bij op en de slechte cocktail wordt een giftige. Dat lijkt een probleem dat ver van ons afligt. Maar wat gebeurt er als mensen uit de Sahel naar Europa vluchten? Voorspellingen noemen aantallen tussen 10 en 20 miljoen mensen. De situatie in Mali is als een kanarie in een kolenmijn: een serieuze waarschuwing voor wat nog komen gaat.
Klimaatsverandering in de wereld wordt steeds zichtbaarder
In het volgende gedeelte komen orkanen, natuurbranden en overstromingen aan de orde. Problemen die over de hele wereld spelen en jaarlijks meer schade aanrichten. De conclusie is dan ook dat klimaatverandering het leven van honderden miljoen mensen bedreigd, enorme financiële consequenties heeft en een steeds grotere bron van geopolitieke spanningen vormt en dat daarmee steeds vaker een beroep op Defensie gedaan zal worden.
Van woorden naar daden
Het voorgaande deel laat zien dat we snel antwoorden moeten vinden op heel veel vragen en werk moeten maken van handelingsopties, want tijd om te rekken is er niet meer. Belangrijkste vraag is daarbij hoe je de vervuiling terugdringt zonder aan effectiviteit (inzetbaarheid en gevechtskracht) in te boeten. Terug naar de landbouw: we gaan fruit plukken.
Laaghangend fruit
De eerste stappen richten zich op de niet-operationele capaciteit van Defensie en lopen parallel aan de energietransitie die in de gehele maatschappij plaatsvindt. Voorbeelden zijn het verduurzamen van kazernes of het inkopen van elektrische auto’s. De ruim opgezette en goed beveiligde Defensie locaties lenen zich ook goed voor regionale samenwerkingen.
Hoger hangend fruit
Hier kom je bij de kleinere operationele voertuigen en systemen. Zoals de inkoop van groene quads, drones of aggregaten. Of het stellen van duurzaamheidseisen van materiaal dat op de civiele markt gekocht wordt.
Hoogst hangend fruit
Hierbij hebben we het over het materieel waar nu nog gen alternatieve, schone en duurzame technologie voor beschikbaar is. Tom pleit hierbij om al in een heel vroeg stadium in contact te treden met het bedrijfsleven en met onderzoeksinstituten (de gouden driehoek). Defensie als platform voor vernieuwing en innovatie. Dat biedt ook nog eens economische kansen.
Missiegericht inkopen
Daarnaast gaat Tom ook in op het inkopen tijdens missies. Om de lokale bevolking te helpen en tegelijkertijd onze ecologische footprint te verkleinen stelt hij voor om de aanbestedingsregels aan te passen en meer regionaal in te kopen. Dat scheelt ook lange (en gevaarlijke) aanvoerroutes. Stel ook duurzaamheidseisen aan het gebruik ervan. Hierbij komt ook het lokaal kopen van brandstof en het slaan van waterputten aan de orde. Dit heeft effecten op de lokale economie en ecosysteem. Voor mij, met een achtergrond in tropische landbouw, was het extra interessant om te lezen hoe werd beschreven wat een vredesmissie aan de verbetering van de landbouw kan bijdragen
Ecosysteembenadering
Duidelijk is dat klimaatverandering en het bestrijden van de oorzaken en gevolgen daarvan geen werk is van individuele landen of organisaties. Samenwerking is hard nodig. Bijvoorbeeld om komende rampen te voorspellen, om noodhulp te regelen, of om te anticiperen op toenemende spanningen en militaire operaties voor te bereiden. Defensie speelt daarbij een belangrijke rol. Niet alleen vanwege de veiligheid, maar ook omdat het in de meeste landen de grootste vervuiler van de overheid is.
Ik vind dat Inkoop daarbij een belangrijke rol kan en moet spelen bij het verbinden tussen willen en kunnen, tussen de wensen vanuit de organisatie en de mogelijkheden die de markt ons bieden.
Dit boek is een aanrader en een wake-up call voor iedereen!
