De laatste tijd is er in de wereld van overheidsinkoop veel aandacht voor het onderwerp Best Value Procurement ofwel prestatie-inkoop. Dean Kashiwagi, de bedenker van deze systematiek, zit tegenwoordig vaker in hotelkamers in Nederland dan thuis bij zijn vrouw in Amerika. Als een David Ogilvie of Cesar Millan trekt hij met zijn voorstelling door het land en trekt dan iedere keer volle zaken en een enthousiast publiek. Op 9 mei was hij bijvoorbeeld in Zwolle waar de NEVI een heel congres aan prestatie-inkoop weidde onder de toepasselijke titel Horen, Zien en Toepassen! Hier sprak ook Jeroen van de Rijt, samen met Sicco Santema, de Nederlandse goeroe op dit onderwerp. Jeroen ontmoette ik pas geleden weer tijdens de bijeenkomst van het Gemeentelijk Inkoop Platform. Ook het PIANOo-congres kwam niet onder prestatie-inkoop uit. Liefst drie sessies werden er mee gevuld en ook hier weer volle zalen. En jawel, wie staat er op het Nationaal Congres Risicomanagement van het CROW in oktober: Dean Kashiwagi met zijn waterflesje.
Dan moet er toch wel bijzonders aan de hand zijn, want alleen bijeenkomsten over de uitleg van nieuwe regelgeving en over jurisprudentie trekken volgens mij zoveel aandacht. En vooral dat maakt het opmerkelijk. De Nederlandse overheidsinkoop is compleet dichtgetimmerd met allerlei regeltjes en we willen ze allemaal zo netjes mogelijk toepassen, bang als we zijn om voor niet- transparant, discriminatoir (kon het woord amper goed typen) of niet-objectief te worden uitgemaakt. Alles volgens de regeltjes, laagste prijs erover en vooral geen contact met de markt. Heb je een goede aanbesteding gedaan? Ja hoor, prima. Ik had geeneens rechtszaak. Zo gaat het ongeveer. De perverse effecten hiervan hebben we mee kunnen maken in de schoonmaaksector, waar de laagste prijs werd omgeslagen over de lonen van het schoonmaakpersoneel, met de langste stakingen in de Nederlandse geschiedenis tot gevolg. En dat dreigt ondertussen in meer sectoren.
Belangrijke reden van deze ellende: een enorm wantrouwen in de capaciteiten van het bedrijfsleven. En dan kom ik terug op prestatie-inkoop. De basis hiervan is de paradigmashift (sinds het boek van Gerco Rietveld een woord dat iedere zichzelf respecterende inkoper regelmatig in de mond neemt) van “het controleren en beheersen van aanbieders” naar “loslaten en vertrouwen”. Je contracteert de specialist die duidelijk boven het maaiveld uitsteekt. Die specialist weet zelf het beste wat ie moet doen. Daar kun je veel meer waarde uit halen dan als je uitsluitend op prijs inkoopt. Rijkswaterstaat heeft dat goed begrepen en is, mede dankzij toepassing van prestatie-inkoop, de terechte winnaar van de Dutch Sourcing Award 2012.
Is dit nu eigenlijk wel zo vernieuwend? Ja, want we deden het niet zo. Nee, want we deden het niet meer zo. Heel logisch toch om de beste partij een klus te laten doen. Daar zoek je thuis toch ook naar? Net zoals je thuis prijzen vergelijkt, met winkeliers praat, folders leest en Internet afstruint, op zoek naar de beste prijs-kwaliteit verhouding? Dat noemen we in inkooptermen marktkennis en marktconsultatie. Mocht niet werd er gezegd. Fout! We deden het niet meer zo. Jammer, want we geven wel veel overheidsgeld uit en het zou toch wel heel fijn zijn als dat goed besteed werd door de beste partij te selecteren.
Met een nadrukkelijk focus op kwaliteit krijgen partijen de kans zich te onderscheiden, krijgt het MKB een eerlijkere kans, wordt innovatie gestimuleerd en bloeit de economie op. Daar ligt een enorme kans voor de Nederlandse overheidsinkoop! Daar ligt de kracht van prestatie-inkoop! Daarom mag het boek van Sicco en Jeroen herdrukt worden en aangevuld worden met nog meer voorbeelden in veel meer sectoren en ook bij kleinere overheden. Daarom mag Dean hier nog veel vaker komen optreden. Maar dan alleen als de bezoekers komen horen en zien en het daarna ook daadwerkelijk toepassen!
