Verleden week mocht ik aansluiten bij een bijeenkomst van de luchtmacht (CLSK) over Duurzaamheid. De organisatoren hadden een mooi programma voor ons samengesteld.
Techniek
Elisabeth van der Sman van de NLR was de eerste spreekster. De NLR doet onderzoek naar manieren om de luchtvaart te verduurzamen. Technologische innovatie speelt een belangrijke rol. Alternatieve energiedragers en het ontwerp van het vliegtuig bieden de meeste kansen. Belangrijke overwegingen bij energiedragers zijn natuurlijk het gewicht, het volume en de veiligheid. Dit in relatie tot de grootte van het vliegtuig en de vliegafstand. De toepassing van biobrandstof, synthetische kerosine en waterstof lijken kansrijk. Deze zijn nog in diverse stadia van ontwikkeling. De grote uitdaging hierbij zijn de langeafstandsvluchten.
Maatschappelijk en bestuurlijk
Daarna was het woord aan Petra Hofman van de Universiteit Tilburg. Haar presentatie ging over ‘ Experimenteren, leren en innoveren voor de energietransitie in de regio Hart van Brabant’. Hiermee belichte zij Duurzaamheid van de maatschappelijke en bestuurlijke kant. Duurzaamheid kan worden gezien als een complex probleem. Er is niet een eigenaar en er is sprake van institutionele onzekerheid. In de casus van de energietransitie is de uitdaging om te komen tot een werkbare ‘governance’. Heel herkenbaar en niet alleen in deze sector! In dit project wordt een iteratieve, experimentele aanpak gebruikt. Leren en draagvlak verkrijgen zijn belangrijke onderdelen.
Duurzaamheid: praktisch
Vervolgens gingen wij aan de slag met vier vragen: Wat is Duurzaamheid voor CLSK/Defensie? Waarom is Duurzaamheid wel of juist niet relevant voor CLSK/Defensie? Wat zijn handelingsopties voor CLSK/Defensie? en Hoe past Duurzaamheid wel/niet in de 5e generatie Luchtmacht?
De afhankelijkheid van fossiele brandstof bleek een steeds terugkerend thema. Maatschappelijke verantwoordelijkheid werd ook vaak genoemd. Duurzaamheid zou een vast onderdeel moeten zijn van de afwegingen en besluitvorming bij inkoop. Klein beginnen, kennis delen en successen zichtbaar maken. Dit zijn volgens de deelnemers belangrijke sleutels tot een succesvolle implementatie. Dat sprak mij wel aan!
Zie ook: Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeverschap
Duurzaamheid: innovatief
Als laatste sprak Philip van Dongen van TNO. Hij sloot deze bijeenkomst af met een beeld van de aanpak van energietransitie binnen de goden driehoek van Defensie. Een opsteker daarbij was dat militaire innovaties vaak leiden tot ‘game changers’ in het civiele domein. Zijn conclusie: Energieonafhankelijkheid vergroot de slagkracht van de Nederlandse krijgsmacht. Dat lijkt mij een prima reden om krachtig aan de slag te gaan!
Ik wil Patrick Duran, Berend van Zanten en Pauline Otten van de Afdeling Strategie & Advies CLSK hartelijk danken voor hun gastvrijheid en deze inspirerende sessie!
